ดูต้นฉบับสำหรับ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทราย

<div id="bg_g4t">&nbsp;</div>
<div id="bg_g4">
<center><h3>'''ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี'''</h3></center>

==='''ประวัติความเป็นมา - วัตถุประสงค์'''===
<div class="kindent">แต่เดิมสภาพภูมิประเทศในเขตพื้นที่จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ และจังหวัดใกล้เคียงอื่นๆ มีความอุดมสมบูรณ์เป็นอย่างมาก แต่ภายหลังได้มีราษฎรเข้ามาบุกรุกแผ้วถางป่า ทำลายป่า ทำการเกษตรอย่างผิดวิธี และใช้สารเคมีที่ส่งผลเสียต่อดินและน้ำ ขาดการบำรุงรักษาคุณภาพดิน ทำให้พื้นที่บริเวณดังกล่าวเปลี่ยนแปรสภาพไปอย่างรวดเร็ว หน้าดินถูกชะล้างความอุดมสมบูรณ์ไปหมดสิ้น ดินกลายเป็นดินทรายและดินดานที่ไม่มีแร่ธาตุ ความสมดุลทางธรรมชาติถูกทำลายโดยสิ้นเชิง เกิดภาวะฝนทิ้งช่วงความแห้งแล้งของพื้นที่แผ่ขยายเป็นวงกว้าง

แต่เดิมสภาพภูมิประเทศในเขตพื้นที่จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ และจังหวัดใกล้เคียงอื่นๆ มีความอุดมสมบูรณ์เป็นอย่างมาก แต่ภายหลังได้มีราษฎรเข้ามาบุกรุกแผ้วถางป่า ทำลายป่า ทำการเกษตรอย่างผิดวิธี และใช้สารเคมีที่ส่งผลเสียต่อดินและน้ำ ขาดการบำรุงรักษาคุณภาพดิน ทำให้พื้นที่บริเวณดังกล่าวเปลี่ยนแปรสภาพไปอย่างรวดเร็ว หน้าดินถูกชะล้างความอุดมสมบูรณ์ไปหมดสิ้น ดินกลายเป็นดินทรายและดินดานที่ไม่มีแร่ธาตุ ความสมดุลทางธรรมชาติถูกทำลายโดยสิ้นเชิง เกิดภาวะฝนทิ้งช่วงความแห้งแล้งของพื้นที่แผ่ขยายเป็นวงกว้าง

เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2526 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชดำริให้พัฒนาพื้นที่เขตพระราชนิเวศน์มฤคทายวัน ความว่า "หากปล่อยทิ้งไว้จะกลายเป็นทะเลทรายในที่สุด" และให้จัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ขึ้นในพื้นที่ดำเนินการประมาณ 8,700 ไร่ ให้เป็นศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ ด้านป่าไม้เอนกประสงค์ ศึกษารูปแบบการพัฒนาเกษตรกรรมที่เหมาะสมควบคู่กับการอนุรักษ์และปลูกป่า จัดหาแหล่งน้ำ โดยเน้นการปลูกป่า เพื่อฟื้นฟูสภาพป่าไม้ให้มีความอุดมสมบูรณ์ดังเดิม โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำริให้ดำเนินงานในรูปแบบ "ป่าไม้หมู่บ้าน" คือให้ราษฎรดำเนินการเองเป็นเจ้าของเอง ปลูกป่าและบำรุงดูแลรักษาต้นไม้เอง ระยะแรกให้หน่วยงานราชการเข้าไปสาธิตและแนะนำให้ราษฎรรู้จักการเพาะต้นกล้า ซึ่งได้เพาะกล้าไม้ ทั้งไม้โตเร็ว ไม้ผล และไม้เศรษฐกิจ พร้อมทั้งได้ศึกษาการป้องกันไฟป่าแบบ "ระบบป่าเปียก" ต่อมาได้มีการปลูกหญ้าแฝก เพื่อการปรับบำรุงดิน เพราะหญ้าแฝกเปรียบเสมือน กำแพงธรรมชาติที่มีชีวิต จะช่วยชะลอความเร็วของน้ำที่ไหลบ่าสามารถดักตะกอนดินทำให้เกิดหน้าดินและความชื้นในดินด้วย

นอกจากนี้ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ยังมีการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพในด้านต่างๆ เช่น เกษตรแบบผสมผสาน การเกษตรในระบบวนเกษตรหรือเกษตรธรรมชาติ การฟื้นฟูสภาพป่าไม้และป่าไม้เศรษฐกิจ การเพาะเลี้ยง และขยายพันธุ์สัตว์ป่า โดยเฉพาะเนื้อทราย ซึ่งเป็นสัตว์พื้นเพดั้งเดิมและนำไปปล่อยให้ใช้ชีวิตกลับคืนสู่ธรรมชาติดังเช่นอดีตที่ผ่านมา
 </div>

==='''การดำเนินงานภายในศูนย์'''===
<div class="kindent">เพื่อให้การดำเนินงานสนองพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ บรรลุผลเป็นรูปธรรม ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายฯ จึงได้พิจารณากำหนดงานเป็น 5 แผนงานดังนี้ 
</div>


'''''แผนงานอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตามแนวพระราชดำริ''''' 

* งานอนุรักษ์และฟื้นฟูระบบนิเวศน์ 
๑. โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช 

๒. โครงการฟื้นฟูสภาพป่าไม้อนุรักษ์และป่าไม้เศรษฐกิจ 

๓. โครงการปรับเปลี่ยนพันธุ์ไม้ในแปลงป่าปลูกเดิม 

๔. โครงการเพาะกล้าไม้ 

๕. โครงการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์สัตว์ป่า 

๖. โครงการจัดการควบคุมไฟป่า 

๗. โครงการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 

๘. โครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชายเลน 

๙. โครงการพัฒนาและปรับปรุงแหล่งน้ำ เพื่อสนับสนุนการฟื้นฟูระบบนิเวศน์

* งานอนุรักษ์ดินและน้ำ 
๑. โครงการฟื้นฟูปรับปรุงบำรุงดินและอนุรักษ์ดินและน้ำ 


'''''แผนงานศึกษาและพัฒนาตามแนวพระราชดำร''ิ''' 
* งานศึกษาและพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม 
๑. โครงการศึกษาการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์สัตว์เพื่อการอนุรักษ์ 

๒. โครงการศึกษาทดลองการใช้พลังงานธรรมชาติ 

๓. โครงการศึกษาการใช้ประโยชน์หญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ 

๔. โครงการศึกษาและสำรวจทรัพยากรป่าไม้

* งานศึกษาและพัฒนาด้านความเป็นอยู่พื้นฐานและการประกอบอาชีพ 
๑. โครงการศึกษาทดลองการใช้ประโยชน์จากต้นมะม่วงหิมพานต์ 

๒. โครงการศึกษาทดลองการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์เพื่อส่งเสริมอาชีพ 

๓. โครงการศึกษาทดลองรูปแบบการเกษตรแบบยั่งยืน 

๔. โครงการศึกษาทดลองด้านพืชเพื่อส่งเสริมอาชีพ 


'''''แผนงานขยายผลและถ่ายทอดเทคโนโลยีตามแนวพระราชดำริ''''' 

* งานขยายผลและถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านสภาพแวดล้อม 
๑. โครงการขยายผลการใช้ประโยชน์หญ้าแฝก 

๒. โครงการถ่ายทอดข้อมูลดินและการใช้ที่ดิน

* งานขยายผลและถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านความเป็นอยู่พื้นฐาน และการประกอบอาชีพ 
๑. โครงการถ่ายทอดและขยายผลเทคโนโลยีการเกษตร


'''''แผนงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต''''' 
* ด้านเศรษฐกิจ 
๑. โครงการส่งเสริมเกษตรกรเพาะชำกล้าไม้หายาก 

๒. โครงการพัฒนาส่งเสริมการเลี้ยงโคนม 

๓. โครงการส่งเสริมอาชีพการปลูกไม้ดอกไม้ประดับ 

๔. โครงการส่งเสริมอุตสาหกรรมในครัวเรือน 

๕. โครงการส่งเสริมการรวมกลุ่มเกษตรกร 

๖. โครงการส่งเสริมการปลูกผักปลอดภัยจากสารพิษ
       
* ด้านสังคม 
๑. โครงการพัฒนาเยาวชนและสตรี 

๒. โครงการศูนย์พัฒนาเด็กเล็กก่อนวัยเรียน 

๓. โครงการสนับสนุนโครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน 

๔. โครงการพัฒนาสุขภาพอนามัย 

๕. โครงการด้านการศึกษา
        
* ด้านโครงสร้างพื้นฐาน 
๑. โครงการจัดหาน้ำและบริการจัดการน้ำ 

๒. โครงการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน


'''''แผนงานบริหารโครงการ''''' 
* งานอำนวยการ 
๑. โครงการบริหารจัดการ 

๒. โครงการจัดการและจำแนกการใช้ประโยชน์ที่ดิน 

๓. โครงการสำรวจข้อมูลดินและวางแผนการใช้ประโยชน์ที่ดิน 

๔. โครงการแก้ไขปัญหาข้อพิพาทที่ดินและรับรองการใช้ประโยชน์ที่ดิน 

๕. โครงการรักษาความปลอดภัย
        
* งานประชาสัมพันธ์ 
๑. โครงการเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ 

๒. โครงการพัฒนาและจัดการแหล่งท่องเที่ยว

==='''พื้นที่ดำเนินงาน''' ===
<div class="kindent"> ๑. พื้นที่พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน จำนวน 22,600 ไร่ 

๒. พื้นที่อนุรักษ์ ซึ่งเป็นพื้นที่ป่าต้นน้ำของระบบนิเวศน์ ได้แก่ พื้นที่บริเวณเขาสามพระยา พื้นที่บริเวณอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด และบริเวณเขาหุบสบู่-หนองก้าง จำนวน 19,700 ไร่ 

๓. พื้นที่สวนสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จำนวน 340 ไร่ 

๔. หมู่บ้านเป้าหมายในการศึกษา พัฒนา ขยายผลและถ่ายทอดเทคโนโลยี โดยเป็นหมู่บ้านภายในศูนย์ศึกษา การพัฒนาห้วยทราย ฯ จำนวน 2 หมู่บ้าน และเป็นหมู่บ้านที่ตั้งอยู่บริเวณรอบศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายฯ จำนวน 16 หมู่บ้าน

๕. ศูนย์สาขา โครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้ม จังหวัดราชบุรี่
</div>


==='''หน่วยงานที่รับผิดชอบ'''===
[[ภาพ:โครงการห้วยทราย.jpg|300px|กิจกรรมในศูนย์|right]]
* สำนักงานตำรวจแห่งชาติ 
* กรมปศุสัตว์ 
* สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข
* กรมป่าไม้ 
* กรมประมง 
* สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์
* กรมชลประทาน 
* กรมที่ดิน 
* สภากาชาดไทย
* กรมพัฒนาที่ดิน 
* กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม
* มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
* กรมวิชาการเกษตร 
* กรมพัฒนาและส่งเสริมพลังงาน 
* จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
* กรมการพัฒนาชุมชน  
* กรมอาชีวศึกษา  
* มหาวิทยาลัยมหิดล 
* กรมส่งเสริมการเกษตร 
* กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ 
* มูลนิธิพัฒนาชีวิตชนบท
* กรมการปกครอง 
* สำนักงานการประถมศึกษา

<div style="clear:both"></div>
==='''ที่ตั้ง-ติดต่อ'''===

[[ภาพ:แผนที่ห้วยทราย.gif|300px|left]]<div class="kindent">ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทราย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งอยู่ในจังหวัดเพชรบุรี ซึ่งเป็นจังหวัดที่อยู่ด้านตะวันตกของประเทศไทย อยู่ห่างจากกรุงเทพฯตามเส้นทางถนนสายเพชรเกษม ประมาณ 220 กิโลเมตร มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 6,356.92 ตารางกิโลเมตร หรือ 3,973,075 ไร่

โทรศัพท์ 0-3259-3252-3 โทรสาร 0-3259-3252
</div>

<div style="clear:both">
----
{{แม่แบบ:เว็บไซต์สำนักงาน กปร.}}
</div></div>

[[หมวดหมู่:พระราชกรณียกิจ]][[หมวดหมู่:ศูนย์ศึกษาการพัฒนา]][[หมวดหมู่:การเกษตร]]