02.พระราชกรณียกิจ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี-หญ้าแฝกดอยตุง

สารบัญ

พระราชกรณียกิจ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

โครงการศึกษาพัฒนาหญ้าแฝกในโครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเชียงราย

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงมีพระราชปณิธานอันมั่นคงในการที่จะผดุงรักษาธรรมชาติอันงดงามของดอยตุงให้คงไว้เป็นมรดกอันล้ำค่าของลูกหลานไทยสืบไป เมื่อทรงทราบว่ามีสิ่งใดทำให้เกิดความเสื่อมโทรมต่อสภาพธรรมชาติ เช่นการก่อสร้างทางหลวงเส้นใหม่จากบ้านสันกอง-พระธาตุดอยตุง ทำให้ดินสองข้างทางเลื่อนไหลเมื่อถูกน้ำฝนชะ ก็ทรงปริวิตกพร้อมกับทรงค้นหาวิธีการที่จะทำให้ปัญหาที่เกิดขึ้นคลี่คลายลงและมลายไปในที่สุด

นับว่าเป็นโชคดีอย่างสุดซึ้งของชาวดอยตุงและชาวไทยทั้งมวลผู้ซึ่งเป็นเจ้าของมรดกชิ้นสำคัญชิ้นนี้ที่มีจุดรวมแห่งน้ำใจปวงชนทั้งชาติ ดังเช่นสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงเป็นองค์นำในการพัฒนาพื้นที่แห่งนี้ เมื่อได้ทรงทราบจากพระบรมราชาธิบายของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวว่าหญ้าแฝกมีคุณสมบัติเหมาะสมหลายประการ ที่อาจนำมาใช้ประโยชน์ในการป้องกันการเลื่อนไหลของดินพร้อมกับอนุรักษ์ดินและน้ำได้ ก็ได้ทรงมีพระราชดำริให้นำหญ้าแฝกมาทดลองปลูกโดยทันที

หลังจากเจ้าหน้าที่ทุกฝ่าย ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นข้าราชการ เจ้าหน้าที่รัฐวิสาหกิจหรือบริษัท หรือประชาชนทั่วไป ได้ลงมือดำเนินการตามพระราชดำริและพระราชประสงค์แล้ว สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีได้ทรงติดตามผลของการดำเนินงานอย่างใกล้ชิด

เมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ.2535 ได้ทรงเสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยานิวัฒนา ไปทรงปลูกหญ้าแฝก พร้อมกับทอดพระเนตรหญ้าแฝกที่ปลูกในพื้นที่ทรงงาน

เมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2536 ทรงนำเสด็จฯ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทอดพระเนตรการเจริญเติบโตอย่างน่ามหัศจรรย์ของรากหญ้าแฝก อันเป็นคุณสมบัติเด่นที่ทำให้หญ้าแฝกสามารถยึดดินได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ต่อมาเมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2536 ได้นำเสด็จฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ไปยังศูนย์ศึกษาพัฒนาหญ้าแฝกของโครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อทรงปลูกหญ้าแฝกเป็นสิริมงคลแก่โครงการฯ และทอดพระเนตรกิจกรรมต่างๆ ที่ดำเนินอยู่ในพื้นที่ทรงงาน

นอกจากนั้นเมื่อราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีได้กราบบังคมทูลผลการดำเนินงานก้าวหน้าของโครงการศึกษาพัฒนาหญ้าแฝกก็จะทรงสดับรับฟังด้วยความสนพระทัย

ประมวลภาพต่อไปนี้เป็นพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีที่เกี่ยวกับโครงการศึกษาพัฒนาหญ้าแฝกในพื้นที่ทรงงานโครงการพัฒนาดอยตุง จังหวัดเชียงราย

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พร้อมด้วยสมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยานิวัฒนา เสด็จฯศูนย์ศึกษาพัฒนาหญ้าแฝก โครงการพัฒนาดอยตุงฯ เมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ.2535 และทรงปักชำหญ้าแฝก
ทรงรดน้ำกล้าหญ้าแฝก ที่ได้ทรงปักชำ
ทรงสนพระทัยใบหญ้าแฝกที่เย็บเป็นตับ
ทรงสนพระทัยเรื่องการใช้ประโยชน์ของใบหญ้าแฝก ซึ่งสามารถนำมาใช้มุงหลังคาได้ดีกว่า และมีอายุการใช้งานยาวนานกว่าใบหญ้าคา
ทรงสังเกตตะกอนดินที่ไหลมากับน้ำ ทับถมอยู่บริเวณด้านหน้าของแถวหญ้าแฝก ที่ปลูกขวางทางน้ำไหล
ทรงทอดพระเนตรดอกหญ้าแฝก
ทรงซักถามเกี่ยวกับการงอกของเมล็ดหญ้าแฝก ที่อาจกลายเป็นวัชพืช ถ้านำพันธุ์ที่เมล็ดงอกได้ไปขยายพันธุ์
ทรงปลูกหญ้าแฝก ณ บริเวณริมรางระบายน้ำชายดินตัด ทางหลวงสายบ้านสันกอง-พระธาตุดอยตุง กม.18 เพื่อป้องกันดินจากขอบถนนด้านดินตัดไหลลงรางระบายน้ำ
เสด็จฯ พร้อมสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ไปยังบริเวณ กม.18 ถนนสายสันกอง-พระธาตุดอยตุง เพื่อทรงปลูกหญ้าแฝกป้องกันการพังทลายของดินบริเวณริมทางหลวง พร้อมกับทอดพระเนตรผลการป้องกันดินพังทลาย โดยใช้วิธีฉีดเมล็ดพืชและการใช้กระสอบทรายกันดิน เปรียบเทียบกับการปลูกหญ้าแฝกเป็นแถวชิด เพื่อให้เกิดเป็นเขื่อนพืชป้องกันการพังทลายของดิน
ทอดพระเนตรต้นหญ้าแฝกที่ปลูกบริเวณขอบทางด้านดินถม กม.18 ถนนสายสันกอง-พระธาตุดอยตุง ซึ่งเป็นบริเวณที่ชันมาก และมีการพังทลายของดินเกิดขึ้น
ทรงนำเสด็จฯ สามเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทอดพระเนตรศูนย์ศึกษาพัฒนาหญ้าแฝก ในโครงการพัฒนาดอยตุงฯ เมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2536
ทรงมีพระราชดำรัสกับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เกี่ยวกับโครงการศึกษาพัฒนาหญ้าแฝก ตั้งแต่เริ่มแรกที่นำหญ้าแฝกมาปลูกในพื้นที่โครงการพัฒนาดอยตุงฯ
ทอดพระเนตรหญ้าแฝก ที่ปลูกไว้ 9 เดือน รากยาว 3.7 เมตร และได้พระราชทานหญ้าแฝกกอนี้แก่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เพื่อทรงนำไปทูลเกล้าฯ ถวาย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่พระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ จ.เชียงใหม่
ทอดพระเนตรแนวหญ้าแฝกที่ปลูกเพื่อยับยั้งดินขอบถนนด้านดินถม ซึ่งถูกน้ำเซาะจนเป็นโพรงใหญ่ มิให้พังทลายต่อไปอีกที่บริเวณทางหลวงสายถนนสายบ้านสันกอง-พระธาตุดอยตุง กม.12
ทรงนำเสด็จฯ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ไปทอดพระเนตรหญ้าแฝกที่ได้ทรงปลูกไว้ บริเวณ กม.18 ถนนสายสันกอง-พระธาตุดอยตุง
ทรงรดน้ำต้นหญ้าแฝกที่ทรงปลูกไว้
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงนำเสด็จฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ไปทรงปลูกหญ้าแฝก เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ศูนย์ศึกษาพัฒนาหญ้าแฝก เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2536
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงนำเสด็จฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทอดพระเนตรหญ้าแฝกอายุ 9 เดือน รากยาว 3.7 เมตร ซึ่งเปิดดินโดยการฉีดน้ำ เพื่อศึกษาการเจริญของราก เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2536
เสด็จทอดพระเนตรกิจกรรมที่ดำเนินอยู่ ที่ศูนย์ศึกษาพัฒนาหญ้าแฝก โครงการพัฒนาดอยตุงฯ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2536
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานคำแนะนำเรื่องวิธีปลูกหญ้าแฝกแก่เจ้าหน้าที่ของศูนยฯ เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2536